ญี่ปุ่นพึ่งแรงงานต่างชาติมากขึ้น
เนื่องจากแรงงานในญี่ปุ่นหดตัวลง หลายบริษัทจึงต้องพึ่งพาแรงงานต่างชาติมากขึ้นเพื่ออุดช่องโหว่ของแรงงานที่ขาดแคลน โดยเฉพาะธุรกิจที่ต้องการแรงงานเป็นช่วงระยะเวลาสั้นๆ เช่น ในภาคก่อสร้างและรักษาความปลอดภัย
“เรากำลังประสบปัญหาขาดแคลนแรงงานอย่างรุนแรง และเราจำเป็นต้องนำเข้าแรงงานต่างชาติเข้ามาอย่างเร่งด่วน” โคจิ ทาคายานางิ ประธานร้านสะดวกซื้อแฟมิลีมาร์ท กล่าว
แรงงานต่างชาติมากกว่า 1.08 ล้านคนทำงานในญี่ปุ่นในเดือนต.ค.ปี 2559 เพิ่มขึ้นจาก 400,000 คนจากเดือนเดียวกันเมื่อปี 2555 อ้างอิงจากกระทรวงสุขภาพ แรงงานและสวัสดิการ มากกว่า 30% หรือประมาณ 360,000 คนทำงานในธุรกิจขนาดเล็กที่มีคนทำงานน้อยกว่า 30 คน
จำนวนแรงงานต่างชาติในญี่ปุ่นเพิ่มขึ้นจาก 1.1% เป็น 1.7% ในช่วงเวลาที่ผ่านมา แรงงานต่างชาติมีบทบาทมากขึ้นในอุตสาหกรรม แต่พวกเขามักได้ทำงานใช้แรงงานที่ชาวญี่ปุ่นไม่ค่อยทำ โดยมีแรงงานต่างชาติมากขึ้น 3.7% ในงานเก็บขยะและรักษาความปลอดภัย เพิ่มขึ้นเกือบ 2 เท่าจากเดือนต.ค.ปี 2555 และมากกว่า 3% ในงานโรงแรม บริการด้านอาหารและการผลิต
โดยภาคการผลิตมีแรงงานมากถึง 90,000 คนใน 4 ปีที่ผ่านมา และเกือบ 90% เป็นแรงงานต่างชาติ เกือบ 70,000 หรือ 67% ของแรงงานใหม่ในภาคค้าส่งและค้าปลีกมาจากต่างประเทศ ภาคโลจิสติกส์ที่กำลังดิ้นรนจากการเติบโตของอี-คอมเมิร์ซก็มีแรงงานต่างชาติจำนวนมากเช่นกัน ขณะเดียวกัน ภาคก่อสร้างยังขาดแรงงานถึง 170,000 คนหลังจากมีแรงงานต่างชาติเพิ่มเข้ามา 28,000 คน บริการไลฟ์สไตล์ เช่นผ้าลินินและบันเทิงก็มีรูปแบบเหมือนกัน
ริวทาโร โคโน จาก BNP Paribas Securities (ญี่ปุ่น) ประเมินว่ามีแรงงานต่างชาติมากถึง 210,000 คนในญี่ปุ่นที่เข้าเมืองมาอย่างผิดกฎหมาย หรืออื่นๆที่ไม่สะท้อนถึงข้อมูลของรัฐบาล เขากล่าวว่า การหลั่งไหลเข้ามาของแรง
งานราคาถูกอาจทำให้อัตราค่าจ้างของญี่ปุ่นลดลง แต่เขายังได้ย้ำถึงประโยชน์ทางเศรษฐกิจที่มีศักยภาพ ทุกปี หากญี่ปุ่นมีแรงงานต่างชาติ 100,000 คน ตัวเลขจีดีพีจะโต 0.7% จากพื้นฐานของการคำนวณของโคโน จีดีพีจะเพิ่มขึ้นอีก 1% หากแนวโน้มในปัจจุบันจะเป็นไปอย่างต่อเนื่องจนถึงปี 2573
การเพิ่มขึ้นของแรงงานต่างประเทศเป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เนื่องจากชายชาวญี่ปุ่นวัย 15-64 ปีลดจำนวนลง 3.97 ล้านคนในระหว่างปี 2543 – 2559 ขณะเดียวกัน ผู้สูงอายุจำนวน 2.93 ล้านคน และสตรีวัย 15-64 ปีเข้าสู่ตลาดแรงงานใหม่ ชดเชยกับที่ลดลงเกือบ 80%
แต่ญี่ปุ่นคาดการณ์ว่าจะสูญเสียแรงงานอีก 2.7 ล้านคนในวัย 15 ปีและสูงกว่าภายในปี 2568 อ้างอิงจากสถาบันประชากรและวิจัยสวัสดิการสังคมแห่งชาติ ในบางตำแหน่ง แรงงานสูงอายุและสตรีไม่สามารถที่จะชดเชยแรงงานที่หายไปได้
ญี่ปุ่นจะพบกับการขาดแคลนแรงงานมากกว่า 1.5 ล้านคนในด้านสุขภาพและการดูแลผู้ป่วย ซึ่งส่งผลเสียหายต่อเศรษฐกิจถึง 6 ล้านล้านเยน หรือราว 1.73 ล้านล้านบาท อ้างอิงจากทาคุยะ โฮชิโน จากสถาบันวิจัยได-อิจิ ไลฟ์
ทั้งนี้ นักศึกษาต่างชาติสามารถทำงานพาร์ทไทม์ได้ถึง 28 ชั่วโมง/สัปดาห์ โดยส่วนมากทำงานเป็นกะในร้านสะดวกซื้อและค้าปลีกอื่นๆ หลายคนได้ทำงานในญี่ปุ่นหลังจากจบการศึกษา แต่ส่วนใหญ่ในตำแหน่งเฉพาะทาง หรือบริษัทญี่ปุ่นหาทางที่จะขยายงานเติบโตในต่างประเทศ ภาคธุรกิจญี่ปุ่นผลักดันให้รัฐบาลอนุญาตให้แรงงานต่างชาติทักษะปานกลางเข้ามาทำงานในญี่ปุ่น
มีการบังคับใช้กฎระเบียบที่เข้มงวดกับแรงงานต่างชาติ ยกเว้นแรงงานทักษะสูงในธุรกิจเฉพาะ เช่น การจัดการธุรกิจและการทำวิจัย รัฐบาลเร่งดำเนินการเพื่อเปิดกว้างในด้านเกษตรกรรมและด้านอื่นๆ แต่จำเป็นต้องมองหาทางเลือกอื่นบนพื้นฐานเงื่อนไขที่เป็นอยู่จริง.
