ญี่ปุ่นเปิดกว้างรับแรงงานต่างชาติมากขึ้น
รัฐบาลญี่ปุ่นผ่านกฎหมายช่วงสุดสัปดาห์เพื่ออนุญาตให้แรงงานต่างชาติเข้ามาในประเทศมากขึ้นเพื่อแก้ปัญหาแรงงานขาดแคลนที่เป็นปัญหาสำคัญที่ฉุดเศรษฐกิจญี่ปุ่น
แต่การแก้ปัญหานี้อาจไม่เพียงพอที่จะบรรเทาปัญหาการขาดแคลนแรงงานทั้งหมด โดยตั้งแต่เดือนเม.ย.ปีหน้า ประเทศญี่ปุ่น ซึ่งมีขนาดเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับ 3 ของโลกจะอนุญาตให้แรงงานต่างชาติไร้ทักษะทำงานในญี่ปุ่นได้ใน 14 ภาคส่วน เช่น ก่อสร้าง และการดูแลผู้สูงอายุเป็นเวลานาน 5 ปี ขณะเดียวกัน แรงงานทักษะสูงสามารถอพยพเข้ามาทำงานพร้อมกับครอบครัวและอยู่ในญี่ปุ่นได้โดยไม่จำกัดเวลา โดยคณะรัฐมนตรีของนายกรัฐมนตรีชินโซ อาเบะได้ผ่านความเห็นชอบกฎหมายครั้งแรกในเดือนพ.ย.
ปัจจุบัน แรงงานไร้ทักษะได้รับการยอมรับแค่ในโครงการฝึกอบรมงานเท่านั้น ขณะที่ชาวต่างชาติที่มีความเชี่ยวชาญพิเศษ ซึ่งไม่ได้ยื่นขอเป็นผู้อยู่อาศัยถาวรจะสามารถอยู่ในญี่ปุ่นในช่วงเวลาจำกัดโดยไม่มีสมาชิกครอบครัวมาด้วย
โดยรวมแล้ว ญี่ปุ่นมีแผนจะรับชาวต่างชาติประมาณ 340,000 คนภายใน 5 ปีหน้า แต่จำนวนนี้ยังคงไม่เพียงพอที่จะรับมือกับการลดลงของจำนวนประชากร ซึ่งลดลงถึง 373,000 คนในปี 2560 โคเฮ อิวาฮาระ นักเศรษฐศาสตร์ที่ Natixis Japan Securities กล่าว “ ถึงแม้นโยบายเปิดกว้างจะดำเนินไปในทิศทางที่ถูกต้อง แต่รัฐบาลจำเป็นต้องรับเพิ่มอีก”
อายุขัยที่ยืนยาวและอัตราการเกิดลดลงฉุดจำนวนประชากรวัยทำงาน ( อายุต่ำกว่า 64 ปี) ให้ลดลงอย่างมาก ปัจจุบัน 3 ใน 10 คนมีอายุ 65 ปี และมากกว่า แต่มีแนวโน้มจะเพิ่มเป็น 4 ใน 10 คนตลอด 4 ทศวรรษหน้า อ้างอิงจากข้อมูลของกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF)
“ การเปลี่ยนแปลงกฎหมายอพยพเข้าเมืองหมายความว่า การหลั่งไหลเข้ามาของแรงงานต่างชาติในอีก 2 – 3 ปีจะสูงแซงจำนวน 195,000 คนในปี 2560 ที่ผ่านมา” Marcel Thieliant นักเศรษฐศาสตร์อาวุโสประจำญี่ปุ่น ออสเตรเลียและนิวซีแลนด์ที่ Capital Economics ระบุ “ นี่จะชดเชยจำนวนประชากรวัยทำงานประมาณ 500,000 คนที่ลดลงในทศวรรษที่จะถึง แต่ยังไม่เพียงพอที่จะป้องกันการหดตัวลงของประชากรวัยทำงาน”
“ ประชากรวัยทำงานของญี่ปุ่นจะหายไป 17.5 ล้านคนภายใน 20 ปี อาจสายเกินไปหากไม่รีบแก้ไขประเด็นนี้” โคทาโร ทามุระ อดีตส.ว.ด้านนโยบายเศรษฐกิจและงบประมาณกล่าว เขาแนะนำให้เพิ่มการเติบโตของการผลิต และค้นหาทางเลือกทางการเงินสำหรับญี่ปุ่น ซึ่งเป็นประเทศที่ล้มเหลวในระบบสวัสดิการสังคม
ขณะที่นายกฯอาเบะมีแผนจะใช้เทคโนโลยีและปัญญาประดิษฐ์เพื่อรับมือกับการขาดแคลนแรงงาน แต่ก็ไม่สามารถปฏิเสธทางเลือกของแรง
งานต่างชาติได้ แต่หลายคน รวมทั้งนักการเมืองฝ่ายค้านกำลังกังวลถึงผลกระทบของแรงงานต่างชาติที่มีต่อสังคมญี่ปุ่นที่มีความเหมือนกันเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ทามุระกล่าว
ปัญหาภาษาและธรรมเนียมทางสังคมที่แตกต่างกัน เป็นเหตุผลว่าทำไมชาวญี่ปุ่นและธุรกิจญี่ปุ่นจำนวนมากจึงกระอักกระอ่วนใจที่จะยอมรับแรงงานต่างชาติให้อยู่ถาวร ซายูริ ขิราอิ อาจารย์ประจำมหาวิทยาลัยเกียวโตระบุ
ยกตัวอย่างเช่นร้านอาหาร ซึ่งจ้างแรงงานอพยพมากขึ้น “ แต่ผู้คนกล่าวว่าบริการไม่ดีเพราะปัญหาการสื่อสาร” เธอกล่าว คนจำนวนมากกังวลว่า ชาวต่างชาติที่มากขึ้นจะมีผลเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมญี่ปุ่น
สำหรับแรงงานไร้ทักษะ โดยเฉพาะที่มาจากประเทศกำลังพัฒนา ปัญหาด้านการละเมิดสิทธิมนุษยชนเป็นอีกอุปสรรคหนึ่ง ที่ผ่านมา รัฐบาลญี่ปุ่นถูกวิจารณ์มานานเรื่องวิธีการปฏิบัติกับแรงงานเหล่านี้ ซึ่งทำงาน “ฝึกงานด้านเทคนิค” ได้ค่าจ้างที่ต่ำกว่าค่าแรงขั้นต่ำและทำงานด้วยชั่วโมงทำงานที่มากกว่า
แรงงานต่างชาติไร้ทักษะจะทำงานในญี่ปุ่นมากขึ้นในปีหน้า รัฐบาลสัญญาว่าจะรับมือกับทุกประเด็นปัญหา แต่ยังไม่มีมาตรการที่เป็นรูปธรรมอ้างอิงจากข้อมูลของชิราอิ.
